انتخاب صندلی و میز مناسب
راهنماي انتخاب صندلي مناسب
ارتفاع صندلي بايد قابل تنظيم باشد تا بر اساس قد و طول بدن شما و نسبت آن با طول دستهايتان به گونه¬اي تنظيم گردد كه فرد به راحتي به سطح كار دسترسي داشته باشد و بتواند پاهايش را روي زمين گذاشته و بدون فشار بر پشت پا روي صندلي بنشيند. ارتفاع صندلي 41 تا 52 سانتيمتر توصيه مي شود.
ترجيحاً صندلي بايد بصورت پنوماتيکي قابل تنظيم باشد بطوريکه شما بتوانيد ارتفاع نشيمنگاه را در حاليکه روي صندلي نشسته¬ايد تنظيم کنيد. برخي صندلي ها نيز مکانيزم تنظيم ارتفاع مکانيکي (چرخشي) دارند.
نشيمنگاه صندلي بايد حداقل يک اينچ عريض¬تر از مفاصل هيپ و رانهاي دو طرف باشد. براي سطح نشيمنگاه صندلي عرض 40 تا 45 سانتيمتر و از جلو به عقب 38 طول تا 42 سانتيمتر توصيه مي-شود. براي افراد چاق صندلي هاي پهن تر توصيه مي شود.
نشيمنگاه صندلي بايد داراي شيب مناسب)۱5 - ۱0 درجه شيب رو به جلو و 5 درجه شيب رو به عقب( و ترجيحاً قابل تنظيم باشد.
يك تورفتگي جزئي در نشيمنگاه به همراه لبه رو به بالا وجود داشته باشد تا از ليز خوردن باسن جلوگيري شود.
گوشه¬ها و لبه جلوي صندلي گرد و لبه بيروني آن نرم باشد. لبه صندلي بايد حالت افتاده داشته باشد.
نشيمنگاه صندلي از جنسي باشد که قابل سرخوردن نباشد.
نشيمنگاه صندلي بهتر است قابل تنظيم به جلو و عقب باشد.
ضخامت بالشتك نشيمنگاه در حدود ۴ تا ۵ سانتيمتر باشد و رويه آن از جنسي باشد که اصطلاحاً بتواند تنفس کند، هوا را از خود عبور دهد و موجب تعريق نشود.
زماني كه يك فرد بر روي صندلي مي¬نشيند، نشيمنگاه صندلي نبايد بيش از 54/2 سانتيمتر فشرده شود.
ارتفاع نشمينگاه صندلي بايد ۲۵ الي ۳۵ سانتيمتر پايين-تر از سطح ميز کار در نظر گرفته شود.
پشتي صندلي بايد به اندازه کافي بزرگ باشد تا علاوه بر حمايت خوب کمر، حمايت قسمت مياني و بالايي پشت را فراهم کند.
عرض پشتي صندلي بايد حداقل 32 تا 36 سانتيمتر باشد. ارتفاع پشتي صندلي را نيز بين ۵۰ تا 82 سانتيمتر توصيه مي-کنند. صندلي بايد در قسمت قرار گرفتن گودي کمر (ارتفاع 15 تا 20 سانتيمتر از پايين) داري يک قوس محدب و در قسمت پشت داراي يک قوس مقعر باشد.
در صورت عدم وجود قوسهاي محدب و مقعر، بايد از بالشتك مناسب كمري روي پشتي صندلي استفاده گردد، بطوريكه مهره كمري سوم تا خاجي پوشانده شود، مثلاً ارتفاع 10 تا 20 سانتيمتر بالاي پايين¬ترين سطح نشيمنگاه مناسب مي¬باشد.
پشتي صندلي بايد قابليت تنظيم در وضعيتهاي مختلف را داشته باشد.
زاويه پشتي با نشيمنگاه صندلي، حداقل ۹5 تا ۱۱۰ درجه باشد.
دو دسته در كنار صندلي براي استراحت دستها لازم است كه بايد قابل تنظيم باشند و با ارتفاع ميز کار مطابقت داشته باشند. دسته¬هاي صندلي بايد به صورتي طراحي شده باشند كه دستها در وضعيت راحت قرار گيرند.
براي كارهايي كه نيازمند حركات زياد دست هستند، از صندلي بدون دسته استفاده شود.
اگر سهولت حرکت صندلي در كار مورد نظر مهم است، صندلي بايد حداقل 5 پايه با کفشکهايي که آزادانه روي سطح کف حرکت کنند، داشته باشد. همچنين بسته به كار مورد نظر صندلي بايد به آساني حول محور بچرخد.
- راهنماي انتخاب زیرپایی مناسب
در صورت لزوم استفاده از زيرپايي، از يك زيرپايي کاملاً ثابت قرار گرفته روي کف استفاده كنيد. اين زيرپايي بايد داراي شيب 25 درجه نسبت به سطح افق باشد. بعضي از انواع اين زيرپايي¬ها داراي قابليت تنظيم شيب مي¬باشند كه شيب آنها بايد به صورتي تنظيم شود تا پاها در يك وضعيت راحت و مناسب قرار گيرند.
- راهنماي انتخاب میز مناسب
يك ميز كار خوب بايد فضاي كافي براي انجام كار و قرار دادن وسايل داشته باشد.
ميز بايد از جنسي باشد كه به راحتي قابل تميز كردن باشد و سطح آن صيقلي نباشد كه باعث انعكاس نور و چشم زدگي نشود. فضاي كافي براي پاها داشته باشد تا ارتفاع و زاويه مناسب زانو حفظ شود.
سطح ميزکار نبايد سفيد يا خيلي تيره باشد، چون به نامساعد شدن شرايط روشنايي کمک مي کند.
ارتفاع ميز هم بايد طوري تنظيم شود که آرنج و شانه هاي شما بتواند آزاد و شل قرار گيرند و مچ دستهاي شما خم نشوند (در امتداد ساعد باشد). در اين حالت معمولا يک زاويه 110 درجه بين ساعد و بازو ايجاد مي شود.
ارتفاع ميز كار بايد طوري تنظيم شود كه فرد در حالت نشسته زاويه زانو و لگن 90 درجه داشته باشد و بايد ارتفاع صندلي را طوري تنظيم كنيم كه سطح بالاي ميز در سطح آرنج قرار گيرد. اگر صندلي خيلي پايين باشد، شانه‌ها بالا قرار گرفته و فشار به گردن و عضلات شانه وارد مي‌شود و درصورتي که صندلي خيلي بلند باشد موجب خم شدن گردن روي سطح کار و آسيب در اين ناحيه مي شود.
وسعت سطح روي ميز بايد به اندازه كافي باشد تا كليه قطعات و وسايلي كه براي انجام كار لازم است جا بگيرد.
نوع موادي كه براي ساخت ميز استفاده مي¬گردد بايد از لغزيدن قطعات بر روي ميز در هنگام كار جلوگيري كند.
در ميز کار محاسبه ضخامت چوب و يا فلز روي ميز اهميت زيادي دارا مي باشد. زيرا در بسياري از مشاغل که حرکات دست در روي ميز زياد است
و يا ضربه هاي چکش و غيره به سطح ميز وارد مي-آيد بايد سطح ميز مقاومت کافي داشته باشد و دست بتواند آزادانه روي آن کار کند.
عمق ميز و فضاي داخل ميز اهميت زيادي در راحت بودن پا براي انجام يكسري حركات دارد. در زير ميز بايد به اندازه كافي فضاي آزاد براي پا وجود داشته باشد.
اگر ارتفاع ميز بالاتر از ارتفاع آرنج باشد باعث بالا بردن شانه و دست مي¬شود و اين سبب خستگي و درد در ناحيه شانه مي¬گردد.
بهتر است كه ميز داراي قابليت تنظيم ارتفاع باشد تا با توجه به نوع فعاليت و مشخصات آنتروپومتري شاغلين تنظيم گردد و اگر اين نوع ميز در دسترس نباشد، مي¬توان از صندلي قابل تنظيم ارگونوميك استفاده كرد.
از وجود تركيب مناسب ارتفاع صندلي (در سطح پايين زانو) و ارتفاع كار ( در سطح آرنج براي بيشتر كارها) اطمينان حاصل كنيد.
بعد از تنظيم ارتفاع صندلي براي قرار گرفتن سطح كار كمي پايين¬تر از آرنج، پاها ممكن است آويزان شوند. در اين مورد از زيرپايي استفاده كنيد.
در کار سوار کردن قطعات سبک يا بسته بندي زياد، ارتفاع دست بايد 10 الي 15 سانتي متر پايين تر از آرنج باشد. (ارتفاع آرنج در حالت ايستاده: فاصله عمودي از سطح زمين تا زائده اعلايي مربوط به زند زبرين كه در اين حالت بازو به طرف پايين و آرنج زاويه 90 درجه دارد) (ارتفاع آرنج در حالت نشسته: فاصله عمودي از سطح نشستنگاه تا سطح داخلي آرنج)
ارتفاع سطح كار معمولي براي وظايف نشسته حدود 5 سانتيمتر زير ارتفاع آرنج است. اگر نياز به اعمال نيروي زياد است، سطح كار پايين تر بهتر است، تا از وزن بدن براي انجام آن کمک گرفته شود.
براي كارگران ايستاده ارتفاع دست بايد كمي پايين تر از ارتفاع آرنج باشد.
براي كارهاي دقيق در حالت نشسته سطح كار بايد كمي بالاتر از ارتفاع آرنج باشد تا كارگر نقطه كار را درست ببيند. در اين حالت وجود تكيه گاه براي دست لازم است.
اگر ميز قابل تنظيم در اختيار نيست، براي بالا آوردن ارتفاع دست، در زير ميز، سطح كار يا قطعه كار صفحه چوبي يا مشابه آن بگذاريد. براي پايين بردن سطح كار سكويي زير پا يا زير صندلي قرار دهيد، به طوري كه دست در ارتفاع آرنج حركت كند.
ضخامت سطح كار نبايد بيشتر از 5 سانتيمتر باشد. اين ضخامت براي وجود جاي زانو در زير ميز مهم است، بنابراين از نصب كشو در زير ميز در جايي كه پا قرار مي¬گيرد خودداري كنيد.
ارتفاع قطعه كار هم در هنگام تعيين ارتفاع ميز كار بايد در نظر گرفته شود.
بهترين ارتفاع براي انجام كارهاي تكراري بين كمر و سينه براي كارهاي ايستاده و سطح بين آرنج و سينه براي كارهاي نشسته است.
- تعيين ارتفاع ميز كار:
- كارهاي ظريف
در كارهاي ظريف ارتفاع ميز بايد 5 تا 10 سانتيمتر بالاي ارتفاع آرنج باشد. با توجه به اينكه ارتفاع آرنج ايستاده تقريباً 110 - 97 سانتيمتر مي باشد، مي توان ارتفاع ميز كار را 115 سانتيمتر در نظر گرفت. در اين حالت فرد با ارتفاع آرنج 110 سانتيمتر تحت پوشش قرار مي گيرد و براي ارتفاع آرنج 97 سانتيمتر مي توان از زيرپايي استفاده كرد.
110 + 5 = 115 cm
97 + 5 = 102 cm
115 - 102 = 13 cm
- كارهاي سبك
در كارهاي سبك ارتفاع ميز كار 10 تا 15 سانتيمتر زير ارتفاع آرنج است كه مي¬توان ارتفاع ميز كار را در اين حالت 95 سانتيمتر در نظر گرفت .
95=15-110
اين ارتفاع از ميز ارتفاع آرنج 110 را پوشش مي¬دهد و براي فرد با ارتفاع آرنج 97 سانتيمتر مي¬توان از زير پايي قابل تنظيم با ارتفاع 13 سانتيمتر استفاده کرد .
97-15=82 cm
95-82=13 cm
كارهاي سنگین
در كارهاي سنگين ارتفاع ميز كار بايد 15 تا 40 سانتيمتر زير ارتفاع آرنج باشد. كه ارتفاع ميز را در اينجا 70 سانتيمتر در نظر مي¬گيريم كه براي افراد با ارتفاع آرنج 110 سانتيمتر مناسب است.
110 - 40 = 70 cm
- کار در وضعيت ايستاده
براي کارهاي دستي که در حال ايستاده صورت مي¬گيرد ارتفاع ميز کار مناسب 5 تا 10 سانتيمتر در زير حد آرنج خواهد بود. در ارتفاع متوسط آرنج در حدود 140/5 سانتيمتر براي مرد و 98 سانتيمتر براي زن است. با اين حساب ارتفاع متوسط ميز کار 95 تا 100 سانتيمتر براي مرد و 88 تا 93 سانتيمتر براي زن خواهد بود . در تعيين ارتفاع ميز بايد محل لازم براي قرار دادن ابزار کار ظرف و غيره را در نظر گرفت زيرا آنها نيز به نوبه خود ارتفاعي دارند که بايد به حساب بيايند . اگر کار ايستاده مستلزم صرف نيروي فراوان و شرکت ماهيچه هاي تنه ( بلند کردن اشياء سنگين و پايين آوردن آنها ) است ارتفاع ميز کار بايد کوتاهتر باشد. برعکس اگر قسمت زيادي از کار در حال تکيه دادن آرنج بر روي ميز کار انجام شود ارتفاع ميز را بايد بيشتر گرفت . ارتفاع ميزهاي مناسب براي کارهاي مختلف را به صورت زير است:
- نوع کار مرد و زن
فشار روي آرنج 95-105 یا 100-110 سانتی متر
کار با اشياء کوچک 85-90 یا 90-95 سانتی متر
کار نيازمند به صرف نيرو 70-85 یا 75-90 سانتی متر
- کار در وضعيت نشسته
براي مشاغل نشسته ارتفاع ميز کار بايد چند ساننتيمتر در پايين آرنج باشد. در کارهاي دقيق يا بسيار دقيق مثل جواهر سازي و امثال آن كه معمولاً کارگر، به حالت نشسته کار مي¬کند و محاسبه فاصله ديد اهميت دارد، ارتفاع سطح كار بايد كمي بالاتر از ارتفاع آرنج باشد. قطر صفحه روي ميز در محاسبه ارتفاع ميز هميشه مد نظر قرار مي¬گيرد. با توجه به اين نکته ارتفاع ميز در کارهاي نشسته بايد تا حدود زانو باشد. اگر ضخامت ميز روي ميز کار را در نظر بگيريم با توجه به آنکه به طور متوسط قطر مزبور 4 سانتيمتر است ارتفاع ميز براي زنها 60 سانتيمتر و براي مردها 68 سانتيمتر کافي خواهد بود. اين اندازه¬ها براي ميز کار در مشاغلي نظير ماشين نويسي، ماشينهاي حساب و کارهاي دقيق مثل جواهر سازي و کارهايي که نيازمند به فعاليت جسماني زياد است توصيه مي¬شود . کاربرد ميزهاي نامناسب براي افراد بلند قد موجب دردهاي ماهيچه¬اي و خستگي زود رس خواهد شد. براي کارهاي اداري که در آن از ماشين تحرير استفاده نمي¬شود در صورتي که ارتفاع صندلي قابل تغيير باشد ارتفاع ميز بايد در حدود 74 تا 78 سانتيمتر براي مردها و 70 تا 74 سانتيمتر براي زنها باشد . در صورت لزوم مي¬توان از زير پايي نيز استفاده نمود. در ميزهاي دفاتر پاها بايد جاي کافي براي حرکت داشته باشند و حتي فضا به حدي باشد که شخص بتواند پا را روي پا بياندازد. به همين دليل وجود کشو در بالاي زانو و يا انتخاب رويه¬هاي ضخيم براي ميزها توصيه نمي شود. وضعيت صحيح و ارتفاع مناسب ميز را براي کارهاي نشسته به صورت زير توصيه مي شود:
- نوع کار مرد و زن
کارهاي دقيق با فاصله ديد کم 90-110 یا 80-110 سانتی متر
خواندن و نوشتن 78-74 یا 74-70 سانتی متر
کارهاي دستي پر فعاليت 68 یا 65 سانتی متر
طراحي ميز كار در حالت ايستاده
براي اين منظور به متغيرهاي ارتفاع آرنج در حالت ايستاده، نوع كار(سبك، سنگين، متوسط)، ارتفاع پاشنه كفش و ارتفاع زير پايي نياز مي باشد.
براساس متغيرهاي فوق و اندازه‌گيريهاي انجام شده، طراحي ميز كار در حالت ايستاده به صورت زير مي باشد:
حداكثر ارتفاع ميز كار = حداكثر ارتفاع ارنج ايستاده + ارتفاع پاشنه كفش + ارتفاع زيرپايي
حداقل ارتفاع ميز كار = حداقل ارتفاع آرنج + ارتفاع پاشنه كفش + ارتفاع زيرپايي